XALQARO IQTISODIYOTNING GLOBAL DAROMAD TENGSIZLIKLARINI SHAKLLANTIRISHDAGI ROLI: SAVDO SIYOSATLARI VA REDISTRIBYUTSIYA MEXANIZMLARINING TAQQOSLAYDIGAN TAHLILI
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.5281/zenodo.17475260##article.subject##:
Global daromad tengsizliklari, savdoni liberallashtirish, fiskal redistribyutsiya mexanizmlari, parametrik survival modellash, institutiv chidamlilik, taqqoslaydigan siyosiy iqtisodiyot, farovonlik va soliq islohotlari##article.abstract##
Global iqtisodiy ko‘rsatkichlar — masalan, xalqaro savdo oqimlari — kapital harakati va daromadlarni qayta
taqsimlash to‘g‘risida qimmatli ma’lumot beradi va tengsizlik tadqiqotlari uchun muhim, ma’lumotlarga boy poydevor
hisoblanadi. Ularning asosi bo‘lgan parametrik survival modellari (PSMlar) empirik jihatdan mustahkam, statistik
jihatdan samarali bo‘lib, dunyo bo‘ylab makroiqtisodiy o‘zgaruvchilarning taqsimlashga ta’siri bo‘yicha uzoq muddatli —
taqqoslanadigan tahlillarda tobora ko‘proq qo‘llanilmoqda. Maqolada, butun millatlararo darajada redistribyutiv adolatga
oid siyosat yo‘nalishlarini solishtirgan holda, xalqaro iqtisodiyotning strukturaviy o‘lchovlari ichki redistribyutsiya va tarif
asosidagi tuzatishlardan tashqarida global daromad tengsizlik mexanizmlarini qanday yoritishini tahlil qilinadi. Tadqiqot
maqsadi – liberal savdo siyosatlari (LSS) va fiskal redistribyutsiya mexanizmlari (FRM/GRM) o‘rtasidagi o‘zaro ta’sirni
baholash, shuningdek, farovonlik kengayishi, mehnat bozorining moslashuvchanligi yoki kapital soliqlari islohotlari
kabi yangi institutiv o‘zgaruvchilarni xaritalashdir. Syujet sifatida, OECD iqtisodiyotlari va Osiyo hamda Lotin Amerikasi
rivojlanayotgan bozorlaridan olingan ma’lumotlar tahlil qilindi — umumiy statistikalar va parametrik baholash yordamida
survival funksiya modellarida bir xil davr bo‘yicha. Ko‘p bosqichli xavf asosli tahlillar natijasida aniqlanishicha, tariflarni
liberallashtirish, chetdan to‘g‘ridan to‘g‘ri investitsiyalarga ochiqlik va ilgari rivojlangan iqtisodiyotlardagi transmilliy
regulyator tizimlar daromad darajasidagi konsentratsiyani tezlashtiradi; holbuki redistribyutiv soliqlar iqtisodiy notinchlikka
nisbatan kamroq chidamlilik ko‘rsatar ekan — avtomatik barqarorlashtiruvchilar, redistribyutiv ta’sir ko‘rsatuvchi sxemalar,
progressiv tizimlar yoki minimal daromadni himoya qilish kabi mexanizmlar kamroq faoliyat ko‘rsatmoqda. Natijalarni
mintaqaga qarab tahlil qilganda, liberal savdo iqtisodiyotlari redistribyutsiya qilish imkoniyatiga struktural bosim o‘tkazsa,
fiskal jihatdan faol iqtisodiyotlar global zarbalarga nisbatan institutiv bo‘yinbog‘ taqdim etishga moyilroq ekani ko‘rinadi.
Maqola xulosasida savdo rejimlari dizaynidagi farqli yo‘llar globalizatsiyaning g‘olib va mag‘lub tomonlari o‘rtasidagi uzoq
davom etuvchi farqlar me’min arxitekturasi ekanligi ta’kidlanadi. Dalillar shuni ko‘rsatadiki, daromad polarizatsiyasining
asosiy determinantasi ko‘p tomonlama bitimlar orqali targ‘ib qilingan yangi savdo ochiqligi emas, balki kapitalga
bog‘langan manfaatdor tomonlar (CCS) siyosat shakllantirish jarayoniga kirish imkoniyatiga ega bo‘lishi bilan uyushib,
ichki redistribyutiv soliq siyosatini passiv yondoshishda qolmoqda
Библиографические ссылки
Takim, A. (2022). The effect of international trade on income inequality: A multidimensional panel data analysis.
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi.
Murti, B. K. (2024). Global economic inequality: A review of international law on the mechanism and fairness of free
trade regulation. Responsive Law Journal.
Siddique, A. (2021). Impact of trade on inequality: New evidence of what, when, and where. CESifo Economic Studies.
Naanwaab, C. (2022). The impact of trade liberalization on income inequality: Does the direction of trade matter?
International Economic Journal.
Hu, L. (2023). Economic globalization and income inequality. International Journal on Recent Trends in Business and
Tourism.
Xie, Y. (2023). Redistributive capacity and international trade: A cross-country analysis. Global Economics Review.
Huang, K. (2021). Can trade explain the rising trends in income inequality? Insights from 40 years of empirical studies.
Economic Modelling.
Ersoy, M. (2022). [Duplicate of item 1; may be editor or another citation of the same study]. İktisadi ve İdari Bilimler
Fakültesi Dergisi.
Lin, Z. (2025). The impact of trade openness on income inequality: A theoretical and empirical review. International
Journal of Economics, Business and Management Research.
Dai, M. (2022). Recent developments on trade and inequality. Journal of Economic Surveys.
Dorn, F. (2021). Trade openness and income inequality: New empirical evidence. Economic Inquiry.
Hui, Y. (2023). Economic globalization and income inequality: A review. Asia-Pacific Journal of Management and
Technology.
Hsu, W. T. (2022). Income inequality, productivity, and international trade. Economic Theory.
Behzadan, N. (2022). Income inequality, international trade and firm location. Economics Letters.
Bacchetta, M. (2021). Trade and inclusive growth. IMF Working Papers.
Flaherty, T. (2021). Rising inequality as a threat to the liberal international order. International Organization.
Загрузки
##submissions.published##
##issue.issue##
##section.section##
Лицензия
Copyright (c) 2025 MUHANDISLIK VA IQTISODIYOT

Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution» («Атрибуция») 4.0 Всемирная.