Jahon mamlakatlarida chakana savdoni boshqarishning oʻziga xosligi va unda strategik menejment tizimi
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15740810Keywords:
Chakana savdo, strategik menejment, raqobatbardoshlik, joylashtirish modellari, supermarketlar, gipermarketlar, tartibga solish, chakana bozor, global kengayish.Abstract
Ushbu maqolada jahon mamlakatlarida chakana savdoni boshqarishning o‘ziga xos xususiyatlari, zamonaviy
savdo formatlarining shakllanishi va ularni strategik menejment tizimi asosida yuritish masalalari tahlil qilinadi. Xususan,
chakana savdo korxonalarining geografik joylashuvi, iste’molchilarning xulq-atvori, hududiy raqobat muhitining shakllanishi
hamda ushbu sohadagi nazariy va amaliy modellar (Kristaller, Reyli, Lyuis, Haff, Makfadden va boshqalar) asosida
raqobatbardoshlikni ta’minlash usullari ko‘rib chiqilgan. Shuningdek, rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlar tajribasi
asosida supermarketlar, gipermarketlar va chegirmali do‘konlarning evolyutsiyasi, transmilliy chakana kompaniyalarning
bozorga kirish usullari (franchayzing, qo‘shma korxona, filial ochish va hokazo) tahlil etilgan. Muallif chakana savdo tarmog‘
ining milliy iqtisodiyotdagi rolini kuchaytirish, bandlik va ishlab chiqaruvchilar bilan integratsiyani ta’minlash hamda
davlat tomonidan tartibga solishning qat’iy, yumshoq va o‘tish modellarining samaradorligini solishtiradi. Maqola mahalliy
chakana savdoni modernizatsiyalash va xalqaro raqobat sharoitida moslashuvchan strategiyalar ishlab chiqish zaruratini
asoslab beradi.
References
Kristaller, V. (1933). Die zentralen Orte in Süddeutschland. Jena: Gustav Fischer.
Lösch, A. (1940). Die räumliche Ordnung der Wirtschaft. Jena: Fischer.
Reilly, W. J. (1931). The Law of Retail Gravitation. New York: Knickerbocker Press.
Converse, P. D. (1949). New laws of retail gravitation. Journal of Marketing, 14(3), 379–384.
Huff, D. L. (1963). A Probabilistic Analysis of Shopping Center Trade Areas. Land Economics, 39(1), 81–90.
Lewis, R. C., & Booms, B. H. (1983). The marketing aspects of service quality. In Berry, L., Shostack, G. & Upah, G.
(Eds), Emerging Perspectives in Services Marketing. American Marketing Association.
McFadden, D. (1974). Conditional Logit Analysis of Qualitative Choice Behavior. In Zarembka, P. (Ed.), Frontiers in
Econometrics. Academic Press.
Nakanishi, M., & Cooper, L. G. (1974). Parameter Estimation for a Multiplicative Competitive Interaction Model – Least
Squares Approach. Journal of Marketing Research, 11(3), 303–311.
Reardon, T., Timmer, C. P., Barrett, C. B., & Berdegué, J. A. (2003). The rise of supermarkets in Africa, Asia, and Latin
America. American Journal of Agricultural Economics, 85(5), 1140–1146.
Deloitte. (2023). Global Powers of Retailing 2023. https://www2.deloitte.com
Kotler, P., Keller, K. L. (2016). Marketing Management (15th ed.). Pearson Education.
Samarov, N. R. (2020). Chakana savdo tarmoqlarini boshqarish va zamonaviy rivojlanish tendensiyalari. Toshkent:
Iqtisodiyot nashriyoti.
O‘zbekiston Respublikasi Savdo va xizmat ko‘rsatish sohasini tartibga solish to‘g‘risidagi qonun hujjatlari to‘plami. –
Toshkent: Adolat, 2022.
UNCTAD (2022). World Investment Report: International Tax Reforms and Sustainable Investment. Geneva: United
Nations.
World Bank (2021). Retail Sector Development: Global Practice Insights. Washington, D.C.: The World Bank Group.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 MUHANDISLIK VA IQTISODIYOT

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.