MAHSULOTLAR RAQAMLI PASPORTI EKOTIZIMI VA UNI SHAKLLANTIRISH OMILLARI

MAHSULOTLAR RAQAMLI PASPORTI EKOTIZIMI VA UNI SHAKLLANTIRISH OMILLARI

Authors

  • Sadoqat Avloqulova

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.17745457

Keywords:

raqamli mahsulot pasporti(MRP), sanoat ekologiyasi, qiymat ekotizimi, ma’lumotlar tuzilmasi

Abstract

Raqamli mahsulot pasportlari bu aylanma iqtisodiyotni rivojlantirishga xizmat qiluvchi, tashkilotlararo ma’lumot
almashinuvi va mahsulotlarning hayotiy siklini boshqarishni osonlashtiradigan yangi raqamli texnologiyadir. Maqolada
mahsulotlar raqamli pasporti aylanma iqtisodiyot sharoitida tashkilotlararo ma’lumot almashinuvi va mahsulotlarning hayotiy
siklini boshqarishni ta’minlaydigan markaziy raqamli infratuzilma sifatida talqin qilinadi. Mavjud ilmiy adabiyotlar, normativhuquqiy
manbalar hamda amaliy loyihalar tizimli tahlili asosida MRP qiymat ekotizimining umumiy modeli ishlab chiqilib, unda
ishlab chiqaruvchi, ta’minotchi, iste’molchi, hayotiy sikl yakunidagi ishtirokchilar va regulyatorlarning roli hamda ular o‘rtasidagi
qiymat va ma’lumot oqimlari tavsiflanadi. MRP ma’lumot formatlari va protokollarini standartlashtirish, raqamli identifikatorlar va
ma’lumot tashuvchilarni qo‘llash, shuningdek, sezgir ma’lumotlarni himoyalash uchun zamonaviy kriptografik yondashuvlardan
foydalanish ta’minot zanjiri shaffofligi, normativ talablarga muvofiqlik va resurslardan samarali foydalanishni sezilarli darajada
kuchaytiradi.

Author Biography

Sadoqat Avloqulova

TDIU tayanch doktoranti

References

Regulation (EU) 2024/1781 of the European Parliament and of the Council, June 13 (2024). https://eur-lex.europa.eu/

legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX% 3A32024R1781&qid=1719580391746

Berger, K., Rusch,M., Pohlmann, A., Popowicz,M., Geiger, B. C., Gursch, H., Schöggl, J.-P., & Baumgartner, R. J.

(2023). Confidentiality-preserving data exchange to enable sustainable product management via digital product

passports—A conceptualization. Procedia CIRP, 116, 354–359. https://doi.org/10.1016/j. procir.2023.02.060

King, M. R., Timms, P. D., & Mountney, S. (2023). A proposed universal definition of a Digital Product Passport

Ecosystem (MRPE): Worldviews, discrete capabilities, stakeholder requirements and concerns. Journal of Cleaner

Production, 384, 135538. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2022.135538

Çetin, S., Raghu, D., Honic, M., Straub, A., & Gruis, V. (2023). Data requirements and availabilities for material

passports: A digitally enabled framework for improving the circularity of existing buildings. Sustainable Production and

Consumption, 40, 422–437. https://doi.org/10.1016/j.spc.2023.07.011

Langley, D. J., Rosca, E., Angelopoulos, M., Kamminga, O., & Hooijer, C. (2023). Orchestrating a smart circular

economy: Guiding principles for digital product passports. Journal of Business Research, 169, 114259. https://doi.

org/10.1016/j.jbusres.2023.114259

Corvellec, H., Stowell, A. F., & Johansson, N. (2022). Critiques of the circular economy. Journal of Industrial Ecology,

(2), 421–432. https://doi.org/10.1111/ jiec.13187

Regulation (EU) 2023/1542 of the European Parliament and of the Council of 12 July 2023 concerning batteries and

waste batteries, amending Directive 2008/98/EC and Regulation (EU) 2019/1020 and repealing Directive 2006/66/EC

(Text with EEA relevance), July 12 (2023). https://eur-lex.europa.eu/ eli/reg/2023/1542/oj

Scantrust. (2024). High quality product insights for Melitta: Case studies. https://www.scantrust.com/case-studies/

high-quality-product-insights-for-melitta/

Dupont water solutions. (2024). Anti-counterfeiting solutions. https://www.dupont.com/water/resources/anticounterfeiting-

solutions.html

FRANK, R. LAUTENBERG CHEMICAL SAFETY FOR THE 21ST CENTURY ACT, June 22 (2016). https://www.

congress.gov/114/plaws/publ182/PLAW114publ182.pdf

Saenz, J., Felsch, T., Walter, C., König, T., Poenicke, O., Bayrhammer, E., Vorbröcker, M., Berndt, D., Elkmann, N., &

Arlinghaus, J. (2024). Automated disassembly of e-waste-requirements on modeling of processes and product states.

Frontiers in Robotics and AI, 11, 1303279. https://doi.org/10.3389/frobt.2024. 1303279

Guth-Orlowski, S. (2023). Accessing digital product passports with decentralized identifiers (DIDs). https://freedium.

cfd/https:/medium.com/spherity/accessingdigital-product-passports-with-decentralized-identifiers-dids-175ca455cee3

Downloads

Published

2025-11-01
Loading...