Oʻzbekiston bank-moliya tizimida raqamli moliyaviy texnologiyalarni joriy etish tendensiyalari
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.17194352Keywords:
raqamli toʻlovlar; elektron hamyon; fintex; interoperabellik; kiberxavfsizlik; moliyaviy inklyuziyaAbstract
Maqolada 2020–2024-yillarda O‘zbekiston bank-moliya tizimida raqamli moliyaviy texnologiyalarni joriy
etishning drayverlari va natijalari tahlil qilingan. Empirik maʼlumotlar IPS (24/7 “tezkor toʻlovlar”) hajmi va tranzaksiyalar
sonining keskin oʻsishini, Uzcard–HUMO infratuzilmalarining interoperabelligi kuchayganini, QR/mobil hamyonlar
hamda P2P oʻtkazmalarining ommalashganini koʻrsatadi; ISO 20022-ga oʻtish, ochiq APIlar va real-time antifrod
mexanizmlari hisob-kitob tezligi, shaffoflik va inklyuziyani oshirgan. Davlat siyosati (qonunchilik va standartlashtirish) va
telekom qamrovining kengayishi raqamli kanallarga migratsiyani tezlashtirgan. Shu bilan birga, SI-asosidagi skoringda
tushuntirishlilik (XAI), maʼlumot maxfiyligi va kiberxavfsizlikka oid talablar ustuvor vazifa sifatida belgilanadi. Mualliflar
sifatiy chuqurlashuvning keyingi bosqichi sifatida ISO 20022-ni toʻliq joriy etish, ochiq API ekotizimini kengaytirish va
riskka asoslangan autentifikatsiyani tavsiya etadilar
References
Кочергин Д. А. Цифровые активы, криптоактивы и цифровые валюты // Вестник
экономического факультета СПбГУ. - 2023. - № … - С. … - [Электронный ресурс]. - URL:
economicsjournal.spbu.ru/article/download/16189/11457
Курбонбекова М. Т. “Ўзбекистонда пул-кредит сиёсати инструментларидан фойдаланишнинг
методологик асосларини такомиллаштириш”. Автореферат диссертации на соискание
степени доктора экономических наук (DSc): 08.00.07 - Молия, пул муомаласи ва кредит. -
Тошкент, [б. г.].
Якушева Е. А. The Digital Ruble as a National Digital Currency: Issues and Prospects // Law.
Journal of HSE. - 2024. - № … - С. … - [Электронный ресурс]. - URL: law-journal.hse.ru/article/
view/24136
ACI Worldwide. 2024 Prime Time for Real-Time® - Executive Summary (Infographic). - 2024.
- [Электронный ресурс]. - URL: https://www.aciworldwide.com/wp-content/uploads/2024/04/
Prime-Time-2024-Executive-Summary-Infographic.pdf
Aguilar, A. et al. Digital payments, informality and economic growth. BIS Working Papers No
- Basel: Bank for International Settlements, 2024. - [Электронный ресурс]. - URL: https://
www.bis.org/publ/work1196.pdf
Auer, R.; Böhme, R. The Technology of Retail Central Bank Digital Currency // BIS Quarterly
Review. - March 2020. - P. 85–100. - [Электронный ресурс]. - URL: https://www.bis.org/publ/
qtrpdf/r_qt2003j.htm
Berg, T.; Burg, V.; Gombović, A.; Puri, M. On the Rise of FinTechs: Credit Scoring Using Digital
Footprints // Review of Financial Studies. - 2020. - Vol. 33, No. 7. - P. 2845–2897. - [Электронный
ресурс]. - URL: https://ideas.repec.org/a/oup/rfinst/v33y2020i7p2845-2897..html
Björkegren, D.; Grissen, D. Behavior Revealed in Mobile Phone Usage Predicts Credit Repayment.
World Bank Policy Research Working Paper No. 9074. - 2019. - 54 p. - [Электронный ресурс].
- URL: https://openknowledge.worldbank.org/entities/publication/35fe2f1d-88c8-5515-bc4d-
e7c4f220b
De Filippi, P.; Wright, A. Blockchain and the Law: The Rule of Code. - Cambridge, MA: Harvard
University Press, 2018. - 384 p. - [Электронный ресурс]. - URL: https://www.amazon.com/
Blockchain-Law-Rule-Primavera-Filippi/dp/0674976428
Gorton, G. B.; Zhang, J. Taming Wildcat Stablecoins // The University of Chicago Law Review.
- 2022. - Vol. 89. - P. 113–180. - [Электронный ресурс]. - URL: https://papers.ssrn.com/
abstract=3888752
GSMA. The State of the Industry Report on Mobile Money - Global Deep Dive 2024: Mobile
money in 2023. - 2024. - [Электронный ресурс]. - URL: https://www.gsma.com/solutions-andimpact/
connectivity-for-good/mobile-for-development/wp-content/uploads/2024/10/GSMASOTIR-
-Deep-Dive-1.pdf
Harvey, C. R.; Ramachandran, A.; Santoro, J. DeFi and the Future of Finance. - Hoboken: Wiley,
- 224 p. - [Электронный ресурс]. - URL: https://www.wiley.com
Jagtiani, J.; Lemieux, C. Do Fintech Lenders Penetrate Areas that are Underserved by Traditional
Banks? FRB Philadelphia Working Paper No. 18-13. - 2018. - 25 p. - [Электронный ресурс]. -
URL: https://papers.ssrn.com/abstract=3178459
KPMG Uzbekistan. B2C Payments, POS financing and BNPL in Uzbekistan. - 2024. -
[Электронный ресурс]. - URL: https://assets.kpmg.com/content/dam/kpmg/uz/pdf/2024/
Fintech%20UZ_Payments_POS%20Financing_BNPL-final.pdf
Kumarkhanova, N.; Maulina, N.; Zholdasbaeva, K. The Impact of Digital Technologies on
Improving the Efficiency of the Financial Market in Kazakhstan. - 2023. - [Электронный ресурс].
Kun.uz. Volume of P2P transfers via Uzcard and Humo payment systems increased, reaching
3 trillion UZS in 2023. - 8 Feb 2024. - [Электронный ресурс]. - URL: https://www.kun.uz/en/
news/2024/02/08/volume-of-p2p-transfers-via-uzcard-and-humo-payment-systems-increasedby-
-times-in-2023
Narayanan, A.; Bonneau, J.; Felten, E.; Miller, A.; Goldfeder, S. Bitcoin and Cryptocurrency
Technologies. - Princeton: Princeton University Press, 2016. - 336 p. - [Электронный ресурс].
- URL: https://economics.princeton.edu/books/bitcoin-and-cryptocurrency-technologies-acomprehensive-
introduction/
Werbach, K. The Blockchain and the New Architecture of Trust. - Cambridge, MA: MIT Press,
- 344 p. - [Электронный ресурс]. - URL: https://mitpress.mit.edu/9780262547161
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 MUHANDISLIK VA IQTISODIYOT

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.